Urlop wychowawczy jest urlopem celowym – przyznawany jest on w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem do lat 6 bądź w przypadku dzieci niepełnosprawnych, do lat 18.
Urlop wychowawczy przysługuje pracownikom posiadającym co najmniej 6-miesięczny staż pracy – łączny, a nie u jednego tylko pracodawcy. Wymiar urlopu wychowawczego to 36 miesięcy, przy czym 1 miesiąc jest przeznaczony tylko dla drugiego rodzica. Może zostać wykorzystany w 5 częściach. Rodzice bądź opiekunowie dziecka mogą korzystać z niego w tym samym czasie przez 4 miesiące. Urlop wychowawczy nie wpływa aktualnie na obniżenie wymiaru wypoczynkowego.
Oto inne charakterystyczne cechy urlopu wychowawczego:
– jest bezpłatny – w trakcie jego trwania pracownikowi nie przysługują zasiłek i wynagrodzenie (dodatek z tytułu korzystania z tego urlopu nie jest przywilejem wszystkich pracowników),
– nie jest obowiązkowy – pracownik sam decyduje czy chce z niego skorzystać, czy nie,
– jego okres jest zaliczany do okresu zatrudnienia,
– jest udzielany na pisemny wniosek pracownika (wniosek musi spełniać wymogi formalne; należy go złożyć co najmniej na 21 dni przed planowanym terminem rozpoczęcia urlopu),
– w trakcie jego trwania pracodawca nie może wręczyć pracownikowi wypowiedzenia (poza wyjątkowymi sytuacjami dopuszczanymi przez kodeks pracy – jak np. postawienie zakładu pracy w stan likwidacji); zakończenie urlopu wychowawczego oznacza też koniec okresu ochronnego,
– pracownik może go w każdej chwili przerwać.
Z uwagi na to, że urlop wychowawczy jest urlopem bezpłatnym, w trakcie jego trwania pracownik może podejmować pracę zarobkową. Nie ma w tym przypadku określonych limitów dochodów, aczkolwiek osoby pobierające zasiłek z pomocy społecznej muszą pamiętać o tym, by nie przekroczyć określonego kryterium dochodowego, jeśli nie chcą utracić prawa do zasiłku.
Pracownik, który wraca po urlopie wychowawczym do pracy musi mieć przez pracodawcę zapewnione odpowiednie warunki – powinien zatem wrócić na stanowisko, które zajmował przed urlopem lub na stanowisko równorzędne, które odpowiada jego kwalifikacjom. Co się natomiast tyczy wynagrodzenia, to jego wysokość wcale nie musi odpowiadać wysokości pensji wypłacanej pracownikowi przed pójściem na urlop. Przepisy stanowią bowiem, że pracownikowi po wychowawczym przysługuje wynagrodzenie takiej wysokości jakie należało mu się w dniu podjęcia pracy na danym stanowisku.
